Μετέωρο και Σκιά - Ταινία

 

ΜΕΤΕΩΡΟ ΚΑΙ ΣΚΙΑ

Ελλάδα 1985 | Διάρκεια 1h 41'

Σκηνοθεσία και σενάριο: Τάκης Σπετσιώτης | Πρωταγωνιστεί ο Τάκης Μόσχος | Παίζουν: Νίκος Αλεξίου, Αριστοτέλης Αποσκίτης, Γιάννης Ζαβραδινός, Γιώργος Κέντρος, Κωστής Λαδόπουλος, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Γιάννης Παλαμιώτης, Μάνος Σταλάκης, Εσθήρ Φράνκο | Συμμετέχει και εμφανίζεται πολυάριθμο καστ ηθοποιών.

Πρόκειται για τη βιογραφία του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888–1944). Η άνοδος και η πτώση ενός από τους σπουδαιότερους ποιητές του πρώτου τέταρτου του 20ού αιώνα και ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεορομαντικής και νεοσυμβολιστικής ποίησης, ο οποίος έζησε και δημιούργησε σε μια περίοδο γεμάτη συνταρακτικά γεγονότα για την ιστορία της Ελλάδας. Στην ταινία παρουσιάζεται το πορτρέτο ενός γόνου αριστοκρατικής οικογένειας, ο οποίος προκάλεσε την κοινωνία της εποχής του με την ομοφυλοφιλία του, τις κομμουνιστικές πεποιθήσεις του, τις αντισυμβατικές και ενίοτε ακραίες επιλογές του.

Η ερμηνεία του Τάκη Μόσχου στον κεντρικό ρόλο είναι ζηλευτή και θαυμαστή, ομοίως και η συγκλονιστική μεταμόρφωσή του στο πέρασμα του χρόνου (που αποκαλύπτει την καταρράκωση και το εσωτερικό του μαράζωμα του χαρακτήρα), γι' αυτό τιμήθηκε διθυραμβικά με βραβεία Α’ ανδρικού ρόλου, τόσο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εκείνης της χρονιάς, όσο και στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού. 

Η σκηνοθεσία του Τάκη Σπετσιώτη οδηγεί τον θεατή στα έγκατα του Λαπαθιώτη, μέσα από μια διαδρομή που παραπέμπει σε αργόσυρτη, σχεδόν υπνωτική λιτανεία. Η ταινία απέσπασε βραβείο καλύτερης ταινίας, καθώς και βραβεία ενδυματολογίας, μακιγιάζ και σκηνογραφίας, στις παραπάνω διοργανώσεις.

Ο σκηνοθέτης της ταινίας δηλώνει σε συνέντευξή του για τον ήρωα:

«Ο Λαπαθιώτης ανήκε σε μια αστική τάξη, που δεν είχε βαθιά παράδοση στην Ελλάδα. Καθώς στη χώρα μας δεν υπήρχε βιομηχανική επανάσταση και γνήσια αστική τάξη, αλλά μόνο εισαγωγή της ψυχολογίας του αστισμού, ακόμη και τα λίγα τζάκια στα οποία ανήκε η οικογένειά του, μαϊμούδιζαν τους Ευρωπαίους, Γάλλους και Ιταλούς. Το γούστο αυτής της τάξης τον απωθούσε, γι' αυτό και λαϊκοποίησε την ποίησή του.»  (Ριζοσπάστης, 21.05.2000)

Έγραφε για την ταινία ο Βασίλης Ραφαηλίδης:

«Το Μετέωρο και σκιά του Δημήτρη Σπετσιώτη προσεγγίζει με σεβασμό το μετέωρο που υπήρξε ο Λαπαθιώτης και κλαίει με αξιοπρέπεια για τη σκιά που κατάντησε στο τέλος της ζωής του. Ακροβατώντας πάνω στην κόψη του ξυραφιού, παίζοντας επικίνδυνα μ’ ένα δαιδαλώδες και πολύπλοκο θέμα, που θα μπορούσε να συντρίψει και πολύ πεπειραμένους δημιουργούς, ο Σπετσιώτης καταφέρνει να διεκπεραιώσει το τρομαχτικά δύσκολο εγχείρημα που ανέλαβε, με απόλυτη αξιοπρέπεια. [...] Η σκηνοθεσία δεν μπερδεύτηκε στον ψευδορεαλισμό της αναπαράστασης. Με την άκρως αποτελεσματική συμβολή του φωτογράφου Φίλιππου Κουτσαφτή και κυρίως της σκηνογράφου Ντόρας Λελούδα, ο Σπετσιώτης καταφέρνει τελικά να βγάλει τον χαρακτήρα και την εποχή του, λιτά, αφαιρετικά, απλά. Κι ακόμα πετυχαίνει, χωρίς να το επιδιώκει ίσως συνειδητά, να περιγράφει την αντίφαση ανάμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία και τον πεζό και συχνά χυδαίο κοινωνικό περίγυρο, που δρα έτσι κι αλλιώς ανασταλτικά στην προσωπική υπόθεση του δημιουργού, καθώς προσπαθεί να παραμείνει ποιητής μέσα σ’ ένα κόσμο που σκοτώνει αδιάκοπα τους ποιητές...»  (Έθνος, 17.11.1985)

ΈΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΑ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗ

T’ ΑΠΛΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΓΩ ΑΓΑΠΩ

Τ’ απλό παιδί, που εγώ αγαπώ, δεν έζησε στα πλούτη,
δεν έχει τρόπους να φερθεί και μήτε να ντυθεί,
-μα ‘ναι το πιο καλό παιδί, που μες στην πλάση τούτη
μπορεί ν’ απαντηθεί!

Δεν ξέρει γράμματα πολλά, δεν κάνει για σαλόνι,
τα ρούχα του είναι της δουλειάς, τριμμένα και παλιά,
-μα το μεγάλωσε το φως, αυτό που μεγαλώνει
τα ξένοιαστα πουλιά...

Κι άλλοτε μού’ τυχε ξανά, -στο διάβα κάποιου δρόμου,
να περπατήσω συντροφιά με διάφορα παιδιά,
-μ’ αυτό, σεμνό και ταπεινό, βαδίζει στο πλευρό μου,
σα μια μικρή καρδιά...

Κι όταν των άλλων των παιδιών τα λούσα βλέπει πλάι
κι αυτό δεν έχει πιο καλό κοστούμι να ντυθεί,
τότε γυρίζει τη ματιά -και μου χαμογελάει,
να παρηγορηθεί...