Φράντς Κάφκα: Ο ανατόμος της εξουσίας

Ο εθνικισμός είναι κι αυτός ένα υποκατάστατο της θρησκείας. Είναι ένα είδωλο από χαρτόμαζα που οι άνθρωποι το έπλασαν από την αγωνιά τους και τη μα­νία τους να διακριθούνε στις φτωχικές τους βραδιές στα χάνια. Όμως κάποια στιγμή όλοι θα βρεθούμε κυνηγημένοι απ’ αυτά τα καραγκιοζάκια. Γιατί κανένα είδωλο δεν απαιτεί τόση ανθρώπινη θυσία όσο αυτά τα τέρατα τα φτιαγμένα από μπίρα, σάλιο και εφημεριδόχαρτα. [σ. 79]

.............................................

Η πολιτική πλευρά των γραπτών του Κάφκα υπήρξε η κατεξοχήν παρανοημένη ή αποσιωπημένη παράμετρος του έργου του. Οι έγκυρες και αποδεκτές ερμηνείες του αγνοούν επιδεικτικά την πολιτική του σκέψη, ενώ είναι εκείνη που αποτελεί τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται ολόκληρο το αναμφισβήτητα πολυεπίπεδο και πολυσύνθετο έργο του. Ο Δεσποινιάδης έχει γράψει μια σειρά κειμένων πάνω στα επιμέρους ζητήματα του σχετικού προβληματισμού, τέσσερα από τα οποία δημοσιεύτηκαν σε αρχική μορφή στο περιοδικό Πανοπτικόν, ενώ τα υπόλοιπα δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

Ολόκληρο το έργο του Κάφκα παρουσιάζεται σαν μια λεπτομερής ανατομία της Εξουσίας. Ο Πύργος είναι ένα σύμβολο της απόλυτης και ολοκληρωτικής εξουσίας, μιας εξουσίας που αποτελεί αυτοσκοπό των φορέων της. Οι απίστευτες μικρολεπτομέρειες και ο λαβύρινθος του κτίσματος δημιουργούν το τέλειο διάφραγμα ανάμεσα στο Άτομο και την Εξουσία. Η εξουσία αυτή λειτουργεί όχι απλώς με την ανοχή των υπηκόων της αλλά και με την δουλικότατη συνεργασία τους. Η υπόσταση της εξουσίας είναι εν πολλοίς φαντασιακή και μόνο χάρη στη μεγέθυνση φαντάζει ακλόνητη και παντοδύναμη.

Και στην Δίκη ο ήρωας βρίσκεται απέναντί σε μια εξουσία που δεν μπορεί να δει και απέναντι σε έναν νόμο που δεν μπορεί να διαβάσει γιατί είναι άγραφος. Απαραίτητοι ενδιάμεσοι ανάμεσα στην εξουσία & στους ανθρώπους είναι οι βοηθοί, όλα αυτά τα αμέτρητα «πρόσωπα» – ανδρείκελα ενός τετρατώδους μηχανισμού, κατ’ ουσίαν χωρίς ίχνος προσωπικότητας, μια γλοιώδης μάζα που διαρκώς παρεμβάλλεται για να εμποδίσει και να πνίξει κάθε αποκλίνουσα φωνή. Φορέας της εξουσίας στηνΜεταμόρφωση και την Κρίση είναι ο πατέρας, αλλά και εδώ πρόκειται για μια εξουσία όχι λιγότερο φονική.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κάφκα αποτελεί μια από τις λίγες περιπτώσεις συγγραφέων τα έργα των οποίων απαγορεύτηκαν από τους δυο τρομερότερους ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα, τον ναζισμό και τον σταλινισμό. Αυτό που δεν του συγχώρεσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα ήταν ότι αναίρεσε τον υποσχόμενο παράδεισό τους χωρίς καν να τον αμφισβητήσει. Είναι φυσικό ο μπολσεβικισμός να χτυπάει τη θρησκεία γιατί είναι και ο ίδιος μια θρησκεία. Από την άλλη, ο συγγραφέας δεν ήταν λιγότερο επικριτικός απέναντι τον τρίτο μετασχηματισμό που καθόρισε τον αιώνα, στον καπιταλισμό, που είναι ένα σύστημα σχέσεων εξάρτησης…μια κατάσταση του κόσμου και μια κατάσταση της ψυχής. Μήπως λοιπόν μόνο με μια επιπόλαιη ματιά φαίνεται απολιτικός; Μήπως οι ήρωές του μόνο ένοχοι δεν αισθάνονται;

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το ειδικότερο σχετικό κεφάλαιο που αφορά το έργο Αμερική και εστιάζει στον Ρομαντικό Αντικαπιταλισμό του Κάφκα, όπως ονομάστηκε το ρεύμα δυσφορίας και διαμαρτυρίας απέναντι στο νεογέννητο καπιταλιστικό σύστημα. Ο Λούκατς πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο, εστιάζοντας στην νοσταλγία για κάτι πολύτιμο που χάθηκε. Αν ο καπιταλισμός επέφερε το ξεμάγεμα (ή την απομάγευση) του κόσμου, όπως το είχε θέσει ο Μάξ Βέμπερ, ο Ρομαντισμός επιθυμούσε το ξαναμάγεμά του. Αυτό το ρεύμα δεν έχει αποκλειστικά αρνητικό πρόσημο, όπως υποστήριξε ο Λούκατς, αλλά και μια δεύτερη, επαναστατική – αναρχική τάση, κύριοι εκπρόσωποι της οποίας είναι οι Γκούσταβ Λαντάουερ και ο Μάρτιν Μπούμπερ.

Ο Κάφκα εντάσσεται σε αυτήν ακριβώς την ελευθεριακή πτέρυγα, που νοσταλγεί το προκαπιταλιστικό παρελθόν και ελπίζει ένα μετακαπιταλιστικό μέλλον. Φυσικά δεν τρέφεται καμία αυταπάτη για μια ανόθευτη επιστροφή στις κοινότητες του παρελθόντος· αντίθετα επιστρατεύονται οι προκαπιταλιστικές κολλεκτιβικές παραδόσεις των χωρικών και των εργατών, ενώ η εναντίωση στο κράτος θεωρείται δεδομένη. Είναι ενδεικτικό ότι βασική πηγή για την Αμερική υπήρξε το βιβλίο του εβραίου σοσιαλιστή Artur Holitscher Amerika heute und morgen, που ασκούσε οξύτατη κριτική στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής.

Ο ήρωας της καφκικής Αμερικής διαπιστώνει ότι το πιο θαμαστό κομμάτι της δημιουργίας, ο χρόνος, βρίσκεται φυλακισμένος στα δίχτυα των εμπορικών συμφερόντων, ενώ οι εργάτες είναι πάντα αναλώσιμοι. Όπως έγραψε ο Αντόρνο, «η πρόζα του Κάφκα τάσσεται με το μέρος των απόκληρων, με τα αποπαίδια της οικονομικής ανάπτυξης».

Η σχέση του με τους αναρχικούς κύκλους της Πράγας επίσης σχεδόν πάντα αποσιωπάται. Ο Κάφκα διάβασε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σημαντικούς αναρχικούς στοχαστές (Μπακούνιν, Κροπότκιν, Προυντόν, Στίρνερ, Τολστόι, Έμμα Γκόλντμαν), παρακολουθούσε συστηματικά τις εκδηλώσεις των αναρχικών, παρευρισκόταν συχνά στη «Λέσχη μαντολίνου», που ήταν η καμουφλαρισμένη λέσχη των αναρχικών της Πράγας, πρόσφερε οικονομική ενίσχυση σε διωκόμενους αναρχικούς, γνώρισε προσωπικά τους Otto Gross και Μάρτιν Μπούμπερ, ανέπτυξε ενδιαφέρον για τα Κιμπούτζ, τις αυτοδιαχειριζόμενες εβραϊκές κοινοβιακές κοινότητες.

Αντί να έρθουν εδώ μέσα να διαλύσουν τα πάντα, παρακαλάνε να τους δοθεί ελεημοσύνη.

H εργασία του ως νομικού συμβούλου στο Ίδρυμα Ασφαλίσεων Εργατικών Ατυχημάτων (αυτή τη «σκοτεινή φωλιά γραφειοκρατών», όπως την αποκαλούσε), τον ανάγκασε να ζει σε μια σκληρή αντίφαση, καθώς ήταν αναγκασμένος να υπερασπίζεται τα δικαιώματα του ιδρύματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι όρισε και πλήρωσε ο ίδιος δικηγόρο για να υπερασπιστεί γέρο εργάτη που διεκδικούσε αποζημίωση από την εταιρεία που εργαζόταν ο Κάφκα!

Ο συγγραφέας ασκούσε ανελέητη κριτική απέναντι σε κάθε είδος γραφειοκρατίας και δεν ένιωσε ποτέ μέλος καμιάς ομάδας και κανενός κινήματος. Δεν έπαψε να θλίβεται και να εξοργίζεται επειδή γνωρίζει πως τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά αν οι άνθρωποι δεν συνέχιζαν να ζουν, παρατημένοι στη μοίρα τους, με έναν τρόπο αυτοκαταστροφικό, εξευτελιστικό και απάνθρωπο, να «γαντζώνονται από τη ζωή όπως τα κοράλλια από τους βράχους». Η απραξία των ανθρώπων είναι το απαραίτητο καύσιμο ενός κό­σμου που οδεύει με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή, γράφει ο Δεσποινιάδης. Κάθε επαναστατική διάθεση εξατμίζεται και μένει μόνο το κατακάθι μιας καινούργιας γραφειοκρατίας.

Τι είναι ο πλούτος; Για τον έναν ο πλούτος είναι κι ένα παλιό πουκάμισο κι άλλος είναι πάλι φτωχός με δέκα εκατομμύρια. Ο πλούτος είναι κάτι σχετικό και ε­λάχιστα ικανοποιητικό. Το να είσαι πλούσιος σημαίνει ότι εξαρτάσαι απ’ τα πράγματα που κατέχεις και οφεί­λεις να τα προστατέψεις απ’ την καταστροφή συσσω­ρεύοντας αποκτήματα και καινούργιες εξαρτήσεις. Ο πλούτος δεν είναι παρά μια υλική απόδειξη της ανασφάλειας. [σ. 79]

Καθώς ο Δεσποινιάδης δεν παραθέτει μόνο τα στοιχεία αλλά και μας εισάγει στην σκέψη και τον πολιτικό προβληματισμό του Κάφκα, ένα ερώτημα απαιτεί την απάντησή του: Για ποιο λόγο η λογοτεχνική και κριτική ομήγυρη επέμεινε, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, σε έναν άλλο Κάφκα, χαμένο στα προσωπικά του αδιέξοδα, κατατρεγμένο και συντριμμένο από διάφορα συμπλέγματα, έναν συγγραφέα που στην καλύτερη περίπτωση έχτισε ένα εφιαλτικό λογοτεχνικό σύμπαν; Για ποιο λόγο ακόμα και ο ίδιος ο Μαξ Μπροντ δημιούργησε την εικόνα ενός απολιτικού συγγραφέα και υποβάθμισε την πολιτική σημασία τόσο των γραπτών όσο και των συζητήσεων του Κάφκα; Γιατί, τέλος, ακόμα και οι μεταγενέστερες βιογραφίες αποσιώπησαν για τους δικούς τους λόγους – αναφέρεται εδώ η ογκώδης βιογραφία του Nicholas Murray – ή υποβάθμισαν σχετικές πηγές (π.χ μαρτυρίες μελών του αναρχικού κινήματος της Τσεχίας) ή ενέταξαν τις πολιτικές ανησυχίες του Κάφκα στα γενικότερα συμφραζόμενα;

Τριγυρνάμε σκοντάφτοντας απ’ τα μια οφθαλμαπάτη στην άλλη, αποπροσανατολισμένα θύματα προφητών και τσαρλατάνων, που τα θαυματουργά γιατροσόφια τους για φτηνή ευτυχία δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να μας βουλώνουν τα αυτιά και τα μάτια: και πέφτουμε από τη μία άβυσσο στην άλλη, περνώντας μες απ’ τους καθρέφτες σαν μες από παγίδες. [σ. 71]

Εκδ. Πανοπτικόν, 2013, Β΄ έκδοση, σελ. 109, με εξασέλιδη βιβλιογραφία.

Η «μπλε» εικόνα προέρχεται από την εικονογράφηση του Lex Gorlov για τον Πύργο. Οι δυο «πορτοκαλί» προέρχονται από την εικονογράφηση του Jean – Michel Folon για την Μεταμόρφωση.

Πρώτη δημοσίευση: Mic.gr / Βιβλιοπανδοχείο, 169.

provo.gr

Guardian: «Ούτε για ζώα» οι καταυλισμοί που μεταφέρθηκαν οι πρόσφυγες από την Ειδομένη

«Οι συνθήκες στο δίκτυο των νέων, μόνιμων πια προσφυγικών στρατοπέδων ανά την Ελλάδα περιγράφονται ως ελλιπέστατα σε βασικές ανέσεις, που δεν θα προσφέρονταν “ούτε σε ζώα”», επισημαίνεται  σε ρεπορτάζ στη διαδικτυακή έκδοση του Guardian, στο οποίο γίνεται εκτενής αναφορά στα προβλήματα που υπάρχουν στα κέντρα φιλοξενίας ανά την Ελλάδα.

« Φωτογραφίες από τα κέντρα φιλοξενίας των προσφύγων και οι πρώτες μαρτυρίες από εθελοντές στους οποίους επετράπη να εισέλθουν στις δομές που διοικούνται από τον στρατό, αποκαλύπτουν τεράστια έλλειψη στοιχειωδών ανέσεων, όπως τρεχούμενο νερό, ενώ οι χώροι είναι εξαιρετικά βρώμικοι καθώς πρόκειται για εγκαταλελειμμένες αποθήκες, ακατάλληλες για στέγαση ανθρώπων», τονίζει το κορυφαίο βρετανικό έντυπο.

Ο Guardian δημοσεύει φωτογραφίες από έναν καταυλισμό στη βιομηχανική ζώνη της Σίνδου, στα προάστεια της Θεσσαλονίκης, οι οποίες σύμφωνα με το δημοσίευμα αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για βρώμικες αποθήκες στις οποίες έχουν στηθεί σκηνές.

Φωτογραφία: Phoebe Ramsay

«Δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό, ούτε ιατρική βοήθεια, ούτε μεταφραστές, ούτε οποιαδήποτε παροχή για τα νεογέννητα, ούτε σχέδιο εκκένωσης», ανέφερε ένας εθελοντής που βρίσκεται στο πλάι των προσφύγων στη Βόρεια Ελλάδα από τις αρχές του έτους.

«Οι συνθήκες στους καταυλισμούς του στρατού είναι τραγικές, καταθλιπτικοί και πραγματικά ανασφαλείς, δεν θα ταίριαζαν ούτε σε ζώα», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι ακόμα και στον λασπότοπο της Ειδομένης οι συνθήκες ήταν καλύτερες.

Άλλη εθελόντρια ανέφερε ότι εκτός από τρεχούμενο νερό δεν υπάρχουν μπάνια ή ηλεκτρικό ρεύμα: «Την πρώτη ημέρα ο στρατός έδινε λίγα μπουκάλια νερό για τις οικογένειες. Αλλά την δεύτερη ημέρα δεν υπήρχε καθόλου νερό – και όταν έρχονταν προμήθειες κάποιοι πρόσφυγες ανέφεραν ότι έμεναν ακόμα και τρεις ώρες χωρίς νερό στον καταυλισμό. Στα νέα κέντρα υπάρχουν μόλις 6 χημικές τουαλέτες για περίπου 1000 πρόσφυγες ενώ δεν υπάρχει σύνδεση wifi, απαραίτητη για να υποβάλουν οι πρόσφυγες αίτηση ασύλου. Άλλοι πρόσφυγες δεν ξέρουν καν σε ποιο μέρος της Ελλάδας βρίσκονται».

Σύμφωνα με το δημοσίευμα «το κλείσιμο της Ειδομένης σήμανε ότι 4.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά πλέον αγνοούνται, καθώς πιστεύεται ότι ζουν στους δρόμους ελληνικών πόλεων όπως η Θεσσαλονίκη. Ενδέχεται ακόμα και να κρύβονται σε δάση κοντά στα σύνορα με τη ‘’Μακεδονία’’ ή να έχουν καταφέρει να μεταφερθούν στην Ευρώπη μέσω διακινητών.  
Με τα σύνορα πλέον κλειστά, οι πρόσφυγες που κατευθύνονται προς την Ευρώπη συνεχίζουν να πραγματοποιούν ένα εξαιρετικά επικίνδυνο ταξίδι από την Βόρεια Αφρική, διασχίζοντας την Μεσόγειο. Ως αποτέλεσμα, δύο πλοιάρια βυθίστηκαν εντός 24 ωρών ανοιχτά των Λιβυκών ακτών».

Φωτογραφία: Phoebe Ramsay

Ο Guardian σημειώνει πως ο αρμόδιος μετανάστευσης της κυβέρνησης κ.Γιώργος Κυρίτσης, απέρριψε τις κατηγορίες ότι τα στρατόπεδα δεν είχαν βασικές εγκαταστάσεις. «Υπάρχει νερό και ηλεκτρικό ρεύμα παντού. Ένας από τους λόγους για τους οποίους επιλέχθηκαν πρώην βιομηχανικά κτίρια, ήταν για αυτόν ακριβώς το λόγο», είπε και πρόσθεσε πως στη αρχή υπάρχουν ελλείψεις που στην πορεία πάντα καλύπτονται. Ωστόσο εκτίμησε πως δεν υπάρχει απολύτως καμία σύγκριση μεταξύ των νέων εγκαταστάσεων και της Ειδομένης. «Τουλάχιστον τώρα έχουν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους. Όταν βρέχει δεν θα βρέχονται και δεν θα είναι αναγκασμένοι να ζουν στη λάσπη. Σίγουρα αυτό είναι μια βελτίωση», πρόσθεσε και αρνήθηκε πως χιλιάδες πρόσφυγες αγνοούνται.

Στο σχετικό δημοσίευμα ωστόσο  αναφέρονται οι καταγγελίες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την Ειδομένη, καθώς επίσης και το γεγονός ότι την περασμένη Παρασκευή η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ κάλεσε την Ελλάδα να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των προσφύγων.

Η Ύπατη Αρμοστεία φαίνεται να ανησυχεί για τις συνθήκες στους νέους χώρους φιλοξενίας προσφύγων και απευθύνει έκκληση να βρεθούν εναλλακτικές

Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση πρόσφυγες σε ορισμένους χώρους στην Ελλάδα ζουν στριμωγμένοι, σε «συνθήκες που υπολείπονται των προδιαγραφών»,σε «παραμελημένες αποθήκες και εργοστάσια» που δεν αερίζονται σωστά, με ελλείψεις σε τρόφιμα, νερό, τουαλέτες και ντους» υποστήριξε η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.

«Καλούμε τις ελληνικές αρχές, με την οικονομική υποστήριξη που παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, να βρουν γρήγορα καλύτερες εναλλακτικές επιλογές»,δήλωσε η εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες κυρία Μελίσα Φλέμινγκ. 

 hitandrun.gr

Γιάννης Σκαρίμπας - Ποιήματα

Φαντασία, Ουλάλουμ, 1936

Ήταν σα να σε πρόσμενα Κερά

απόψε που δεν έπνεε έξω ανάσα,

κι έλεγα: Θάρθει απόψε απ' τα νερά

κι από τα δάσα.

Θάρθει, αφού φλετράει μου η ψυχή,

αφού σπαρά το μάτι μου σαν ψάρι

και θα μυρίζει ήλιο και βροχή

και νειό φεγγάρι . . .

Και να, το κάθισμά σου σιγυρνώ,

στολνώ την κάμαρά μας αγριομέντα,

και να, μαζί σου κιόλας αρχινώ

χρυσή κουβέντα:

. . . Πως – να, θα μείνει ο κόσμος με το "μπά"

που μ' έλεγε τρελόν πως είχες γίνει

καπνός και - τάχας - σύγνεφα θαμπά

προς τη Σελήνη . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Νύχτωσε και δεν φάνηκες εσύ·

κίνησα να σε βρω στο δρόμο - ωιμένα -

μα σκούνταφτες (όπου εσκούνταφτα) χρυσή

κι εσύ με μένα.

Τόσο πολύ σ' αγάπησα Κερά,

που άκουγα διπλά τα βήματα μου!

Πάταγα γω - στραβός - μεσ' τα νερά;

κι εσύ κοντά μου . . .

(Ουλάλουμ, Ουλάλουμ, 1936)

Νάναι ως νάχης φύγει — με τους ανέμους — καβάλλα

στο άτι της σιγής κι' όλα να πάης

και vάv' πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα

σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι' ο Μάης.

Κι' εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει —

βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι

πάλι εσύ κι' ο Μάης κι' οι ανέμοι

κι' έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι.

Και νάναι όλα απ' ό,τι φεύγει —και δε μένει—

σε μια πόλη ακατοίκητη, κι' εντός μου

ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι 

έξω απ' την τρικυμία τούτου κόσμου.

Το ποίημα του Γιάννη Σκαρίμπα, σε μουσική του Νικόλα Άσιμου. 

Το βαπόρι

Νάναι ως νάχης φύγει — με τους ανέμους — καβάλλα στο άτι της σιγής κι' όλα να πάης και vάv' πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι' ο Μάης. Κι' εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει — βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι πάλι εσύ κι' ο Μάης κι' οι ανέμοι κι' έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι. Και νάναι όλα απ' ό,τι φεύγει —και δε μένει— σε μια πόλη ακατοίκητη, κι' εντός μου ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι έξω απ' την τρικυμία τούτου κόσμου.

Το ξάφνιασμα

Δυο Πάνες φουσκομάγουλοι, στου κήπου σου τις στέρνες, τα χάλκινα —με τρεις οπές— σουράβλια είχαν στα χείλη, όταν εσύ τις φωτεινές του χάμου έκρουσες φτέρνες — ζυγά πιτσούνια που έπαιζαν το 'να το άλλο εφίλει. Του φραμπαλά σου φτερωτή τότε η — σαΐτα —ρίγα (των χρυσοκεντημένων της — αράδα — παπαγάλων) στις γάμπες σου ανελίχτηκε — γοργό ερπετό — που ερίγα στο αλληλοκυνήγημα των άσπρω σου αστραγάλων. Kι έφυγες. Ωωω. Σαν αστραπών — στο σέρπιο μονοπάτι — τύφλες φωτός (και σκίρτημα δορκάδας έρμου δάσου) έμειναν τ' άψε-σβήσε σου: το πήδημα, το πάτι και τ' αλαφριό, σαν άξαφνου πουλιού, ξεφτούρισμα σου. Ταμάρα Αλλόκοτη και μελαψή, ωραία και ιερή λες έσερνε αγγελικές φτερούγες κι' επερπάτει αδέξια και αμέριμνη, μ' εκείνην τη νωθρή περπατησιά μια Θέαινας, σ' Ολύμπιο μονοπάτι. Και μπόραε — όπως πάγαινε παχειά — κανείς διεί στο φίνο της κι' εφαρμοστό μποτίνι ένα ποδάρι χυτό, και μες στων ρούχων της το σούσουρο oι φαρδιοί γοφοί της πώς θα λάμπανε— γυμνοί—σαν το φεγγάρι. Το αίμα της μεσημβρινό, χυμένο λες — κει — να σφυράει μες στο γυναικείο της κορμί — εμβατήριο τέλειο — κι' είχε κάτω απ' τα βλέφαρα—βαμμένα με κινά— μουχρό, βαρύ τριαντάφυλλο το σαρκικό της γέλιο. Κι' εγώ την ειχ' αγάπη μου!.. Μια φλόγα και καπνός ήταν ό,τι απ' τ' αγκάλιασμά-της πίναν μου οι πόροι, ενώ με όμμα ατάραχο αυτή με εκύταε ως τον πόθο μου τον γήινο να ενόγαε κι απόρει... Κι' ήμουν ειδωλολάτρης της!. Ψηλά o εν ουρανοίς Κύριος κι' οι Άγιοι του, για με πια ουδ' αρωτάγαν κι' ενώ ουδ' εγώ αρώταγα, αρχαίου Ναού — αυτηνής — — κολώνες που γκρεμίστηκαν— τα μπούτια της φωτάγαν... Και πέθανε... Και με παπά τη θάψαμε! και να —μ' αυλούς— οι τραγοπόδαροι Θεοί της σουραβλάνε και γύρω απ' τον ειδωλολατρικό Σταυρό της, παγανά και Σηλεινοί, στη μνήμη της χορεύουν και πηδάνε... Η Κυρά μου η τρέλα... (Τα Νέα Ελληνικά 1952) Πώς ήταν έτσι, πώς μου εφάνη ως είχεν έμβει κειο το βαπόρι μες στο λιμάνι με όκια τεφρά, όπως το τύλιξε στ' αχνά μετάξια της σιγά η ρέμβη ως το ρυμούλκησε μειλίχιο η νύστα μου εκεί αλαφρά. Ήρθε και στάθηκε μπερδικλωμένο σ' αχνή τολύπη κ' ήταν σαν κάτι, κάτι ανείπωτο νάχε να πει, κι ύστερα, παίρνοντας, σκυφτή επιβάτισσά του τη λύπη ως ήρθε θάφευγε, με κυβερνήτη του τη σιωπή. Κι η νύχτα έφτασε. Αχ, το βαπόρι μες στην ασβόλη, τι τρέλα θάκανε ανεπανόρθωτη και μαγική; Μη θα κεραύνωνε με μια του λέξη την έρμη πόλη μη θα ξεμπάρκαρε τη φρίκη αμίλητη οτο μώλο εκεί; Ή μη—βαρκάκια του—μ' άσπρες κορδέλες σταυροδεμένα φέρετρα θάστελνε όξω—σαν κύματα και σαν αφροί— όπου θα κείτονταν της γης τα νήπια μαχαιρωμένα ή όπου όλοι όσοι αγαπήθηκαν, θάσαν vεκροί; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Τίποτα, τίποτα... Μα πώς έτσ' ήταν, πώς μου εφάνη αυτό το πλοίο; Στάθηκε αμίλητο μ' όψη φριχτή, κι έφυγε, ως τόφερε η Κυρά μου η τρέλα μες στο λιμάνι, αυτή που παίρνοντας με από το χέρι με περπατεί... Εαυτούληδες (από τη συλλογή Εαυτούληδες 1950) Ως ωραία ήταν μου απόψε η λύπη, ήρθαν όλα σιωπηλά χωρίς πάθη και με ήβραν —χωρίς κανέν' να μου λείπει— τα λάθη. Κι ως τα γνώρισα όλα-μου γύρω — μπραμ-πάφες όλα κράταγαν, τρουμπέτες και βιόλες —ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ που με βλέπαν, oι γκάφες- μου όλες. A!... τι θίασος λίγον τι από αλήτες μουζικάντες μεθυσμένους και φάλτσους, έτσι ως έμοιαζαν — με πρισμένες τις μύτες— παλιάτσους. Και τι έμπνευση να μου δώσουν τη βέργα μπρος σε τρίποδα με κάντα μυστήρια, όπου γράφονταν τ' αποτυχημένα-μου έργα —εμβατήρια! Α... τι έμπνευση!... Μαιτρ του φάλτσου 'γώ πάντα, με τη βέργα-μου τώρα ψηλά —λέω— με τρόμους νά, με δαύτη-μου να παρελάσω τη μπάντα στούς δρόμους. Kι ως πισώκωλα θα παγαίνω πατώντας, μες σε κόρνα θα τα βροντούν και σαντούρια οι παλιάτσοί-μου — στον αέρα πηδώντας — τα θούρια... Στάδιον δόξης (συλλογή Εαυτούληδες 1950) Ως ανύποπτος καθόμαν, ήρθαν όλα μι' αντάρα οι ήρωές-μου κι οι στίχοι-μου — φιόρα-μου όλα πλατύφυλλα —, κάθε μια της ζωής-μου ήταν — κει — στραβομάρα, κάθε γκάφα-μου ή τύφ-λα... Κι ως αρπώντας με μ' έβγαλαν σηκωτόν απ' την πόλη (με καμπούρες κι αλλήθωροι — με στραβή άλλα αρίδα). όλα εκεί με τριγύρισαν και με δείξαν — χαχόλοι — κει βαθιά, τη Χαλκίδα: ... Βλέπεις μαιτρ —μου φωνάξανε— τη Χαλκίδα την είδες όπου συ μες στα φάλτσα-σου μόνον, ήξερες ν' άρχεις; Νά τα έργα-σου, οι πόθοι-σου — όλοι εμείς — φασουλήδες, νά και συ θιασάρχης!... Τι ντεκόρ ανισόρροπο που με μύτη γελοία μαιτρ μπεκρής το σκεδίαζε στό 'να πόδι να στέκει. ήταν κει, λες και χτίστηκε με γλαρή κιμωλία, όρθιο η πόλη λελέκι... Κι ω Θεέ-μου, τι θίασος, τι λερή συνοδεία εαυτούληδων (τούτοι-μου), να μοιράσουν σαν λύκοι μεταξύ-τους — για ρόλους-των — κάθε μια-μου αηδία, κάθε τι ρεζιλίκι.. Κι είμαι γω θιασάρχης-τους; Αλς κουρσούμ τώρα εξώλης και προώλης-τους (τέλειος να μαθαίνω τους ρούμπες), νά μ' αυτούς τους παλιάτσους-μου θα κινήσω στις πόλεις με κραυγές και με τούμπες!... Κι ως στα πάλκα η φάτσα-μου γελαστή θα προβαίνει (αχ, κι η πρόγκα — τι δόξα-μου!.,. — σ' ουρανούς θα με σύρει) η Χαλκίδα εκεί πισω-μου θα φαντάζει χτισμένη σαν από —τεμπεσίρι...

Με γενικό μπλακ άουτ απαντούν τα συνδικάτα στον Ολάντ

Κορυφώνονται σήμερα οι κινητοποιήσεις των συνδικάτων κατά της εργασιακής μεταρρύθμισης που προωθεί ο Φρανσουά Ολάντ.

Στις διαδηλώσεις, που έχουν προγραμματιστεί σε όλη τη χώρα, συμμετέχουν και οι εργαζόμενοι στις πυρηνικές εγκαταστάσεις που μπήκαν χθες στον... απεργιακό χορό.

Την ίδια ώρα, διυλιστήρια και δεξαμενές αποθήκευσης καυσίμων είναι πλέον το επίκεντρο του κινήματος διαμαρτυρίας.

Χθες πέντε από τα οκτώ διυλιστήρια της Γαλλίας ήταν αποκλεισμένα ή εκτός λειτουργίας, με τις ελλείψεις να πλήττουν περισσότερα από 40.000 πρατήρια.

Οι εργαζόμενοι στα δύο μεγαλύτερα γαλλικά λιμάνια, της Μασσαλίας και της Χάβρης, ετοιμάζονται να συμμετάσχουν στις κινητοποιήσεις.

Υπολογίζεται ότι αν απεργήσουν οι εργαζόμενοι στον τερματικό πετρελαϊκό σταθμό της Χάβρης, από όπου περνά το 40% των γαλλικών εισαγωγών, μέσα σε πέντε ή έξι ημέρες δεν θα υπάρχουν καύσιμα για τα γαλλικά αεροδρόμια.

Η χθεσινή ήταν η τρίτη ημέρα άντλησης από τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαϊκών προϊόντων, που επαρκούν για 115 ημέρες.

Η τροφοδοσία σε πετρέλαιο θα γίνει ακόμη πιο προβληματική σήμερα, με την απεργία στο «περισσότερα λιμάνια», σύμφωνα με τη γαλλική συνδικαλιστική συνομοσπονδία (CGT). Απεργιακές κινητοποιήσεις έχουν εκδηλωθεί τις τελευταίες ημέρες στα λιμάνια του Σεντ Ναζέρ, του Λοριάν και της Μπρεστ.

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις προκαλούν προβλήματα και στις μεταφορές. Η δημόσια επιχείρηση σιδηροδρόμων SNCF περνά από χθες το πέμπτο απεργιακό επεισόδιο από τον Μάρτιο.

Στις αεροπορικές μεταφορές, η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας συνέστησε στις αεροπορικές εταιρείες να περιορίσουν κατά 15% τις πτήσεις τους από και προς το αεροδρόμιο του Ορλί.

Αν και μέχρι χθες η γαλλική κυβέρνηση παραμένει αμετακίνητη για τη μεταρρύθμιση της απασχόλησης και την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δεσμευόταν ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου ότι «θα χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο για να διασφαλίσουμε την τροφοδοσία των Γάλλων και την οικονομία», σήμερα η κυβέρνηση ανακρούει πρύμναν,

Όπως μεταδίδει το Associated Press, ο Μανουέλ Βαλς προανήγγειλε ότι θα υπάρχουν αλλαγές και βελτιώσεις στο νομοσχέδιο.

«Μπορούν πάντα να υπάρξουν τροποποιήσεις, βελτιώσεις», δήλωσε στα δίκτυα BFMTV και RMC ο Γάλλος πρωθυπουργός, αποκλείοντας ωστόσο «την αλλαγή πλαισίου» ή απόσυρσης του νομοσχεδίου.

efsyn.gr

Ματεότι, Λαμπράκης, Φύσσας: φασιστικές δολοφονίες και κρατική εξουσία

 O Ρουπακιάς ποζάρει χαιρετώντας ναζιστικά σε εκπαίδευση της Χρυσής Αυγής.

Η ανακοίνωση της αποφυλάκισης του Ρουπακιά στις 18 Μάρτη 2016, εξαιτίας συμπλήρωσης του ανώτατου όριου προφυλάκισης των 30 μηνών, δημιούργησε κατακραυγή στην κοινή γνώμη και αναζωπύρωσε τις αμφιβολίες για το σύστημα δικαιοσύνης και τη δίκη των νεοναζί. Για ποιό λόγο, ενώ εχουν περάσει δυόμισυ χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, δεν έχουν καταδικαστεί ακόμα οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί της, την ίδια στιγμή που όλα τα ηγετικά στελέχη της Χρυσής Αυγής κυκλοφορούν πια ελεύθερα, μαζί τους πλέον και ο Ρουπακιάς;

Η εκκίνηση της ποινικής δίωξης σε βάρος της Χρυσής Αυγής για “εγκληματική οργάνωση” ήταν ο καρπός της μαζικής αντιφασιστικής έκρηξης του Σεπτέμβρη του 2013 και του τρόμου που αυτή προκάλεσε στην κυβέρνηση Σαμαρά. Η απόφαση για την ποινική δίωξη πέταξε το μπαλάκι στη δικαστική εξουσία, δίνοντας πλέον τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να λέει ότι η ίδια δεν έχει καμία πολιτική ευθύνη για την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής, για την οποία “τώρα θα επιληφθεί η Δικαιοσύνη”.

Πρόκειται για ένα μοτίβο που έχουμε δει να επαναλαμβάνεται συχνά σε φασιστικές δολοφονίες. Στο άρθρο αυτό έχουμε επιλέξει τρεις τέτοιες σημαίνουσες υποθέσεις, τη δολοφονία του Τζιάκομο Ματεότι στην Ιταλία το 1924, τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στην Ελλάδα το 1963 και τη δολοφονία Φύσσα το 2013. Αφού πρώτα δώσουμε το βασικό περίγραμμα αυτών των φασιστικών δολοφονιών, θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές τους, βγάζοντας ταυτόχρονα συμπεράσματα για την πολιτική και δικαστική τους εξέλιξη που μπορούν να φανούν χρήσιμα στο σήμερα.

Δολοφονία Ματεότι

Ο Τζιάκομο Ματεότι (1885-1924) ήταν βουλευτής του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας και ένας από τους ηγέτες της ρεφορμιστικής πτέρυγας του εργατικού κινήματος. Από το 1922, στην Ιταλία, βρισκόταν στην εξουσία το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα του Μπενίτο Μουσολίνι, χωρίς όμως να έχει κατορθώσει ακόμα να τσακίσει ολοκληρωτικά τις οργανώσεις της εργατικής τάξης και τα υπολείμματα της αστικής δημοκρατίας. Η δολοφονία του Ματεότι θεωρείται σήμερα ως η αποφασιστική καμπή για τη νίκη του ιταλικού φασισμού και το χτίσιμο του ολοκληρωτικού κράτους του Μουσολίνι. Λίγες μέρες πριν τη δολοφονική επίθεση, στις 30 Μαϊου του 1924, ο Ματεότι είχε καταγγείλει δημόσια σε ομιλία του στο κοινοβούλιο τη νοθεία και τους τραμπουκισμούς των φασιστών στη διάρκεια των τελευταίων εκλογών, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σύνδεση τους με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Οι φασιστικές εφημερίδες την επόμενη μέρα έγραψαν ότι “απέναντι στις ομιλίες του Ματεότι έχει υπάρξει μέχρι τώρα υπερβολική ανοχή”.

Στις 10 Ιούνη του 1924, φασίστες τραμπούκοι έστησαν ενέδρα και επιτέθηκαν στον Ματεότι έξω από το σπίτι του, τον οποίο στη συνέχεια έσυραν μέσα στο αυτοκίνητό τους και απήγαγαν. Ο Ματεότι αμύνθηκε στα χτυπήματα των τραμπούκων, οι οποίοι συνέχισαν να τον χτυπούν μέχρι που ένας από αυτούς τον μαχαίρωσε με στιλέτο. Οι φασίστες επιχείρησαν να κρύψουν τα ίχνη τους, παραχώνοντας το πτώμα του Ματεότι σε μια ερημική τοποθεσία έξω από τη Ρώμη και προσπαθώντας να καθαρίσουν το αυτοκίνητο από τα ίχνη του εγκλήματος. Όμως το έγκλημα ήταν κάθε άλλο παρά τέλειο.

Οι τραμπούκοι, με επικεφαλής τον Αμέρινγκο Ντουμίνι, ήταν μέλη μιας επίλεκτης ομάδας “εσωτερικής ασφάλειας” του φασιστικού κόμματος. Και το αυτοκίνητο με το οποίο είχε γίνει η δολοφονία είχε νοικιαστεί από στέλεχος του καθεστώτος, τον Φιλίππο Φιλιππέλι (εκδότη μιας φασιστικής εφημερίδας), κατόπιν εντολής του οργανωτικού γραμματέα του κόμματος Μαρινέλι και του διευθυντή του γραφείο τύπου του υπουργικού συμβουλίου Τσέζαρε Ρόσσι. Τα νέα της δολοφονίας συγκλόνισαν την ιταλική κοινή γνώμη και για κάποιους μήνες το καθεστώς Μουσολίνι βρέθηκε κυριολεκτικά στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Το έμβλημα των “Σωματοφυλάκων του Ντούτσε”

Όμως η ατολμία των κομμάτων της αντιπολίτευσης (που αποσύρθηκαν από τη Βουλή και συγκρότησαν το αντι-κοινοβούλιο του Αβεντίνο) και η αποκλειστική εμμονή τους στη θεσμική απεύθυνση στον Βασιλιά Βιτόριο Εμανουέλε Γ’ να αποπέμψει τον Μουσολίνι έδωσε πολύτιμο χρόνο στους φασίστες. Όταν το καθεστώς ξαναένιωσε ισχυρό, ο Μουσολίνι έκανε, στις 3/1/1925, την περίφημη ομιλία του στη Βουλή με την οποία αναλάμβανε “την πολιτική, ηθική και ιστορική ευθύνη όλων όσων έχουν συμβεί… Εαν ο φασισμός είναι μια εταιρεία εγκλήματος, εάν όλες οι πράξεις βίας υπήρξαν το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου ιστορικού, πολιτικού και ηθικού κλίματος, εγώ έχω όλη την ευθύνη γι’ αυτό…”. Ακολούθησε ένα όργιο βίας κατά της αντιπολίτευσης και των οργανώσεων του εργατικού κινήματος που επισφραγίστηκε με τη διάλυση κάθε δημοκρατικού θεσμού το 1926. Η δίκη των δολοφόνων του Ματεότι, που έγινε τον Μάρτη και τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς, ήταν μια φάρσα, με τους βασικούς κατηγορούμενους να αποφυλακίζονται μέσα σε λίγους μόλις μήνες (ο Ντουμίνι τυπικά καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, ενώ οι ηθικοί αυτουργοί δεν κάθισαν καν στο εδώλιο).

Δολοφονία Λαμπράκη

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης (1912-1963) ήταν βουλευτής Πειραιά, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ, τη νόμιμη πολιτική έκφραση του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο Λαμπράκης ήταν γιατρός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, παλιός αθλητής και βαλκανιονίκης (το 1936 είχε μάλιστα συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου). Η συμμετοχή του στο κίνημα ειρήνης της εποχής τον είχε κάνει κόκκινο πανί για τη δεξιά και το παρακράτος. Τον Μάη του 1963, ο Λαμπράκης έσπασε την απαγόρευση της πορείας ειρήνης του Μαραθώνα, βαδίζοντας μόνος του με το ίδιο πανό με το οποίο είχε συμμετάσχει σε διεθνή πορεία ειρήνης στην Αγγλία, λίγες βδομάδες πριν.

Στις 22 Μάη του 1963, ο Λαμπράκης ήταν ομιλητής σε εκδήλωση της Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Κάτω από τον χώρο της εκδήλωσης (που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Ερμού), παρακρατικές φασιστικές ομάδες είχαν οργανώσει αντισυγκέντρωση, δέρνοντας και προπηλακίζοντας τους συμμετέχοντες. Αν και παρούσα στον χώρο ήταν μεγάλη δύναμη της Χωροφυλακής (με πάνω από 180 άνδρες και με φυσική παρουσία όλης της ηγεσίας των σωμάτων ασφαλείας Θεσσαλονίκης), οι παρακρατικοί δεν δίστασαν να χτυπήσουν αρχικά τον βουλευτή της Αριστεράς Γιώργο Τσαρουχά. Όταν ο Λαμπράκης επιχείρησε, στο τέλος της εκδήλωσης, να διασχίσει το δρόμο, ένα τρίκυκλο με οδηγό τον Σπύρο Γκοτζαμάνη και συνεπιβάτη τον Μανώλη Εμμανουηλίδη κινήθηκε προς το μέρος του και ο Εμμανουηλίδης τον χτύπησε στο κεφάλι με ένα γκλομπ. Η σύλληψη των δολοφόνων έγινε εφικτή εξαιτίας της τόλμης ενός αυτόπτη μάρτυρα, του Χατζηαποστόλου, που πήδηξε στην καρότσα του τρίκυκλου (κερδίζοντας επάξια στην ιστορία το προσωνύμιο “τίγρης”) και ακινητοποίησε μετά από σκληρή πάλη το όχημα.

Από εκείνο το σημείο και πέρα, άρχισε να ξετυλίγεται το σχέδιο της δολοφονίας, που οι κρατικοί μηχανισμοί και οι δεξιές εφημερίδες έσπευσαν αρχικά να συγκαλύψουν μιλώντας για “τροχαίο ατύχημα”. Η σύλληψη των Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη και η είδηση ότι και οι δύο τους ήταν μέλη μιας παρακρατικής φασιστικής οργάνωσης, του “Συνδέσμου Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Βορείου Ελλάδος” (!), υπό την ηγεσία του γερμανοντυμένου στην κατοχή δοσίλογου Ξενοφώντος (“Φον”) Γιοσμά, προκάλεσαν μια πλημμυρίδα αποκαλύψεων. Οι αποκαλύψεις δεν συγκαλύφθηκαν εξαιτίας και της θαρρετής στάσης που επέδειξε ο ανακριτής που ανέλαβε την υπόθεση, ο (μετέπειτα και Πρόεδρος της Δημοκρατίας) Χρήστος Σαρτζετάκης. 200.000 λαού συμμετείχαν στην κηδεία του Λαμπράκη στην Αθήνα (που έμεινε εγκεφαλικά νεκρός για λίγες μέρες, μέχρι να ξεψυχήσει στις 27 Μαϊου). Η κυβέρνηση Καραμανλή αναγκάστηκε να παραιτηθεί μέσα σε τρεις βδομάδες (στις 11 Ιουνίου 1963).

Η Μακεδονία την επομένη της δολοφονίας.

Η “εκδοχή” της Δεξιάς.

Η δίκη των δολοφόνων του Λαμπράκη ξεκίνησε τελικά τον Οκτώβρη του 1966 και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβρη. Κατηγορούμενοι ήταν όχι μόνο οι φυσικοί αυτουργοί Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης, αλλά και ο Φον Γιοσμάς, καθώς και οι αστυνομικοί που συμμετείχαν στην οργάνωση της “αυθόρμητης” αντισυγκέντρωσης και επέτρεψαν τη δολοφονία – συνολικά 32 κατηγορούμενοι. (Να πούμε εδώ ότι οι εισαγγελικές αρχές προσπάθησαν να “διαχωρίσουν” τις υποθέσεις και να στήσουν τρεις-τέσσερις ξεχωριστές δίκες για να ξεπλύνουν τους ηθικούς αυτουργούς, αλλά αρχικά τουλάχιστον δεν τα κατάφεραν). Το αποτέλεσμα της δίκης ήταν απογοητευτικό: οι φυσικοί αυτουργοί Γκοτζαμάνης και Εμμανουηλίδης καταδικάστηκαν για θανατηφόρα σωματική βλάβη (και όχι ανθρωποκτονία εκ προθέσεως) σε κάθειρξη 11 και 8,5 χρόνια αντίστοιχα. Οι ηθικοί αυτουργοί και οι παρόντες αστυνομικοί έπεσαν στα μαλακά με ποινές που δεν ξεπερνούσαν τη φυλάκιση του ενός έτους. Στη διάρκεια της Χούντας, οι φυσικοί αυτουργοί αφέθηκαν και αυτοί ελεύθεροι.

Δολοφονία Φύσσα

Ο Παύλος Φύσσας (1979-2013) ήταν μουσικός της ραπ σκηνής, γνωστός στις γειτονιές του Πειραιά όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε για τους στίχους του, τις κοινωνικές δράσεις αλληλεγγύης που οργάνωνε και την αντιφασιστική του στάση. Τον Σεπτέμβρη του 2013, η ναζιστική οργάνωση Χρυσή Αυγή επιχείρησε να κλιμακώσει τις βίαιες ενέργειές της, με σκοπό να εκμεταλλευτεί το κλίμα κοινωνικής και πολιτικής κρίσης που έπληττε την κυβέρνηση Σαμαρά. Η κλιμάκωση αυτή εκφράστηκε με στοχευμένες επιθέσεις στις γειτονιές του Πειραιά, αρχικά κατά συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ στο Πέραμα στις 12/9/2013 και στη συνέχεια κατά αντιφασιστών που στοχοποιήθηκαν στο πρόσωπο του Παύλου Φύσσα και της παρέας του στο Κερατσίνι το βράδυ της 17-18/9/2013.

Σφραγίδα και ταυτότητα ασφάλειας της Χρυσής Αυγής – “Κεντρική Διοίκηση”.

Τάγμα εφόδου της Χρυσής Αυγής συγκροτήθηκε στα γραφεία της Νίκαιας στις 23:50, μετα από μήνυμα του πυρηνάρχη Γιώργου Πατέλη στις 23:28 και κατόπιν έγκρισης του περιφερειάρχη Πειραιά βουλευτή Γιάννη Λαγού. Ο Φύσσας είχε αναγνωριστεί σε κοντινη καφετέρια στο Κερατσίνι από μέλη της “ασφάλειας” της τοπικής, τα οποία έσπευσαν να ενημερώσουν τον υπεύθυνο της “ασφάλειας” Γιάννη Καζαντζόγλου. Το μηχανοκίνητο τάγμα συνενώθηκε τελικά με τους υπόλοιπους Χρυσαυγίτες έξω από την καφετέρια Κοράλλι στην οδό Παύλου Μελά και ως ενιαία πλέον και συγκροτημένη ομάδα επιτέθηκε στην παρέα του Παύλου Φύσσα. Ο Φύσσας αμύνθηκε, με σκοπό να προστατεύσει τα μικρότερης ηλικίας άτομα της παρέας του, αλλά τελικά χτυπήθηκε με μαχαίρι από το στέλεχος της τοπικής της Νίκαιας Γιώργο Ρουπακιά ο οποίος ολοκλήρωσε την πολυπρόσωπη επίθεση. Παρόντες στη διάρκεια της επίθεσης (το πιθανότερο στο απέναντι πεζοδρόμιο) ήταν 8 αστυνομικοί της ομάδας ΔΙΑΣ που δεν επενέβησαν παρά μόνο μετά τις δολοφονικές μαχαιριές.

Ήταν τελικά η αντίσταση του ίδιου του Φύσσα που ανάγκασε τους αστυνομικούς, καθ’ υπόδειξή του, να συλλάβουν τον Ρουπακιά και επέτρεψε να ξετυλιχτεί το κουβάρι των αποκαλύψεων για το τάγμα εφόδου της Χρυσής Αυγής. Μετά από δέκα θυελλώδεις μέρες μαζικής αντιφασιστικής οργής και πολιτικής κρίσης, στις 28 Σεπτέμβρη 2013, οι ηγέτες της Χρυσής Αυγής συνελήφθησαν με τις κατηγορίες της εγκληματικής οργάνωσης. Η απότομη στροφή της κυβέρνησης μεταφράστηκε σε σύγκρουση στο εσωτερικό των κρατικών μηχανισμών (με απομακρύνσεις ανώτατων αστυνομικών και στελεχών των σωμάτων ασφαλείας), αλλά και σε ενδοκυβερνητική κρίση με τον αρχιτέκτονα της “ειδικής σχέσης” Νέας Δημοκρατίας-Χρυσής Αυγής Τάκη Μπαλτάκο να εξαναγκάζεται σε παραίτηση από τη γραμματεία του υπουργικού συμβουλίου. Η δίκη των φυσικών και ηθικών αυτουργών της δολοφονίας Φύσσα, αλλά και δεκάδων άλλων δολοφονικών επιθέσεων, είναι σήμερα σε εξέλιξη.

Το μοτίβο των φασιστικών δολοφονιών

Στην ιστορία δεν υπάρχουν επαναλήψεις. Οι τρεις φασιστικές δολοφονίες που περιγράψαμε γίνανε σε συγκεκριμένες και ιστορικά πρωτότυπες συνθήκες. Αυτό που παρατηρούμε όμως είναι ένα κοινό μοτίβο που έχει να κάνει με την ιδιαίτερη φύση των φασιστικών οργανώσεων, τη σχέση τους με το αστικό κράτος και την αντίδραση που δημιουργεί η δολοφονική δράση τους στις κατώτερες τάξεις:

α. Σε όλες τις περιπτώσεις που εξετάζουμε, δράστες των δολοφονιών είναι φασιστικές οργανώσεις, έστω και πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, όπως το Εθνικό Φασιστικό Κόμμα του Μουσολίνι, ο “Σύνδεσμος Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης” του Γιοσμά ή η Χρυσή Αυγή του Μιχαλολιάκου. 

Βέβαια στην περίπτωση του Συνδέσμου του Γιοσμά, η οργάνωση δεν συγκροτήθηκε ποτέ σε αυτοτελές πολιτικό κόμμα, αλλά δρούσε ως συμπλήρωμα των κρατικών κατασταλτικών μηχανισμών, γι’ αυτό και στην περίπτωση αυτή μιλάμε για παρακράτος. Ωστόσο, αυτό που ενοποιεί και τις τρεις οργανώσεις είναι η κοινή στρατηγική συγκρότησης ομάδων κρούσης (με διάφορα ονόματα: “ομάδες ασφάλειας”, “τάγματα εφόδου”, “μαχητικοί σύνδεσμοι”) που ήταν έτοιμες να πλήξουν με φυσική βία τους πολιτικούς και ιδεολογικούς τους αντιπάλους (κομμουνιστές, σοσιαλιστές, συνδικαλιστές, αντιφασίστες, κλπ). 

Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά του φασισμού, από άλλες ακραία συντηρητικές ή αντιδραστικές συλλογικότητες: η χρήση της βίας από τάγματα εφόδου για την τρομοκράτηση των αντιπάλων του, ως βασικής στρατηγικής για την κατάληψη της εξουσίας.

“Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Βορείου Ελλάδος”: σφραγίδα, εφημερίδα, έμβλημα.

β. Η ηγεσία των φασιστικών οργανώσεων όχι μόνο γνωρίζει, αλλά προϊσταται των εγκληματικών αυτών δράσεων. Όταν ο Μουσολίνι απέκτησε την απαιτούμενη ισχύ για να τσακίσει πολιτικά και βιολογικά την αντιπολίτευση, ομολόγησε αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα αναλαμβάνοντας την “πολιτική ευθύνη” της δολοφονίας Ματεότι. Η φασιστική ηγεσία δεν προτρέπει απλώς τα μέλη της σε διάπραξη εγκληματικών ενεργειών κατά των αντιπάλων της, αλλά οργανώνει τις ομάδες κρούσης που θα τις υλοποιήσουν.

Γι’ αυτό και κομβικό ρόλο στις δολοφονικές επιθέσεις των φασιστών παίζουν πρόσωπα σαν τον Μαρινέλι (τον οργανωτικό γραμματέα του ιταλικού φασιστικού κόμματος, τον οποίο αναγκάστηκε να ξεφορτωθεί ο Μουσολίνι) ή τον Λαγό (τον περιφερειάρχη του Πειραιά της Χρυσής Αυγής), που είναι επιφορτισμένοι να οργανώνουν, να εγκρίνουν και να επιβλέπουν τα χτυπήματα των ομάδων κρούσης.

γ. Η εγκληματική δράση δεν είναι εφικτή χωρίς τη σύμπραξη του κράτους, η οποία προϋπάρχει της εκάστοτε επίθεσης. Στην περίπτωση της δολοφονίας Ματεότι, αυτό ήταν φανερό καθώς το φασιστικό κόμμα είχε ήδη κατακτήσει την κυβερνητική εξουσία. Όμως, η συνεργασία κράτους- φασιστικών οργανώσεων αρχίζει πολύ προγενέστερα. Στην Ιταλία, οι φασίστες του Μουσολίνι ήταν πολύτιμοι στην καταστολή του εργατικού κινήματος της πόλης και των εξεγερμένων αγροτών της υπαίθρου, πριν καταλάβουν την εξουσία. 

Στην Ελλάδα της δεκαετίας του 60, οργανώσεις σαν του Γιοσμά χρησιμοποιούνταν από το κράτος ως “βοηθητικά αστυνομικά σώματα” σε έκτακτες ανάγκες, όπως ήταν για παράδειγμα η επίσκεψη Ντε Γκωλ στη Θεσσαλονίκη τον Μάη του 1963, στην οποία είχαν αξιοποιηθεί ως “αστυνομικά όργανα” οι δολοφόνοι του Λαμπράκη (γνωστή και ως “υπόθεση Καρφίτσα”). Και βέβαια, η ιστορία της Χρυσής Αυγής είναι μια διαρκής συνεργασία με τις δυνάμεις καταστολής, πότε ως “αγανακτισμένοι πολίτες” σε επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας, πότε ως ομάδες “τήρησης της τάξης” στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα και αλλού. 

Μόνο έτσι μπορεί να γίνει κατανοητή η αυτοπεποίθηση των φασιστών δολοφόνων, κατά την τέλεση των εγκλημάτωντους, ότι θα διαφύγουν ανενόχλητοι από τις αστυνομικές αρχές. Η απεύθυνση του Ρουπακιά στους αστυνομικούς με τα λόγια “είμαι δικός σας, είμαι της Χρυσής Αυγής” είναι εντυπωσιακά παρόμοια με τη φράση του Γκοτζαμάνη στον αστυνομικό που τον κρατούσε μετά τη σύλληψή του: “Εγώ τώρα θα φύγω κι εσύ θα με αφήσεις!”.

δ. Η κλιμάκωση της φασιστικής βίας είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα τόσο για τη φασιστική οργάνωση όσο και για την κυρίαρχη τάξη. Το διακύβευμα είναι πολύ σημαντικό: η φασιστική βία μπορεί να έχει ως συνέπεια την τρομοκράτηση των από κάτω και το οριστικό τσάκισμα του κινήματος. Όμως, την ίδια στιγμή, το ρίσκο είναι πολύ μεγάλο: στην φασιστική βία η εργατική τάξη βλέπει έναν απόλυτο κίνδυνο για τη συλλογική και τη βιολογική της ύπαρξη. Μια φασιστική δολοφονία μπορεί να προκαλέσει μαζικό ξέσπασμα των από κάτω και κρίση νομιμοποίησης που να εξελιχθεί σε πανεθνική πολιτική κρίση. 

Δεν είναι τυχαία η κυβερνητική κρίση που ακολούθησε και τις τρεις δολοφονίες που εξετάζουμε εδώ, αποτέλεσμα των δεσμών που συνέδεαν τις φασιστικές οργανώσεις με την εκάστοτε κυβέρνηση και τους κρατικούς μηχανισμούς. Εδώ είναι που αποκτά κρίσιμο ρόλο η δικαστική εξουσία, στην οποία παραπέμπεται η “εξιχνίαση” του εγκλήματος, με στόχο την αποπολιτικοποίησή του και την αποκατάσταση της αστικής νομιμότητας. 

Χαρακτηριστικό είναι το πρώτο ανακοινωθέν της κυβέρνησης Καραμανλή μετά τη δολοφονία Λαμπράκη: “Παρόμοια γεγονότα είναι δυνατό να συμβούν εις όλα τα κράτη, και τα πλέον δημοκρατικά, και δεν δημιουργούν ευθύνας διά την κυβέρνησιν αυτά καθ’ εαυτά… Εν προκειμένω η κυβέρνησις έλαβεν όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα διά την πλήρη και ταχείαν διαλεύκανσιν της υποθέσεως και την επιβολή κυρώσεων”.

Οι δίκες των φασιστών δολοφόνων

ε. Η δίκη των εγκληματιών εξελίσσεται έτσι σε διελκυστίνδα ανάμεσα στα αντιμαχόμενα κοινωνικά και πολιτικά στρατόπεδα: στη δικαστική αίθουσα συγκρούονται η προσπάθεια της αποκάλυψης του οργανωμένου χαρακτήρα της φασιστικής δολοφονίας και των ευθυνών του κράτους, με την προσπάθεια της αποπολιτικοποίησης και της συγκάλυψης από πλευράς φασιστών και κρατικών μηχανισμών. Ωστόσο, όπως δείχνει η εμπειρία, η εξέλιξη τέτοιου είδους δικών κρίνεται τελικά από τον γενικότερο κοινωνικό και πολιτικό συσχετισμό, χωρίς αυτό βέβαια να καθιστά αδιάφορο το τι συμβαίνει μέσα στη δικαστική αίθουσα.

Εμμανουηλίδης (κέντρο) και Γκοτζαμάνης (δεξιά) σε διάλειμμα της δίκης.

Είναι σ’ αυτό το σημείο που είναι αναγκαίο να θέσουμε στην ανάλυσή μας τον κρίσιμο ρόλο του υποκειμενικού παράγοντα, της παρέμβασης δηλαδή του κινήματος και των στρατηγικών μέσα σ’ αυτό. Στην Ιταλία, η δολοφονία Ματεότι ξεσήκωσε σάλο και προκάλεσε κρίση στο καθεστώς του Μουσολίνι. Ωστόσο, η φιλελεύθερη ηγεσία του αντιφασιστικού στρατοπέδου, υπό τον Τζιοβάνι Αμέντολα, έστρεψε τις ελπίδες της προς τον Βασιλιά και την κυρίαρχη τάξη, αντί να κινητοποιήσει τις μάζες. 

Η μόνη δύναμη που προέβαλε την ανάγκη της ανεξάρτητης μαζικής κινητοποίησης των εργατών και των αγροτών ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα υπό την ηγεσία του Αντόνιο Γκράμσι, που ήταν όμως ακόμα μικρό και πολιτικά συγχυσμένο. Οι φασίστες ξεπέρασαν την κρίση και μετέτρεψαν τη δολοφονία Ματεότι, που στην αρχή φάνταζε ως “η αρχή του τέλους τους”, σε ευκαιρία να σταθεροποιήσουν το καθεστώς τους.

Στην Ελλάδα του 1963, η κυβέρνηση Καραμανλή κατέρρευσε, έστω κι αν υποδυόταν την άσχετη με τη δολοφονία Λαμπράκη. Στα τρία χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι τη δίκη, ξετυλίχτηκε ένα τεράστιο κίνημα που κορυφώθηκε με τα Ιουλιανά του 1965, στη διάρκεια της πολιτικής κρίσης που εκδηλώθηκε μετά την αποπομπή του Γεωργίου Παπανδρέου από το Παλάτι. Όταν ξεκίναγε η δίκη, τον Οκτώβρη του 1966, το κίνημα είχε ήδη συρρικνωθεί και οι μηχανές του επερχόμενου πραξικοπήματος ζεσταίνονταν. Δεν ήταν λοιπόν τυχαία η απόφαση του Δικαστηρίου, που κατά την περίφημη δήλωση του εισαγγελέα της έδρας Παύλου Δελαπόρτα “έρριψε φως εξηντλημένης ηλεκτρικής στήλης”…

Η δίκη της Χρυσής Αυγής φέρνει πάνω της το χνάρι της αντίστασης του Παύλου Φύσσα τη βραδιά της φασιστικής ενέδρας στο Κερατσίνι. Αντί για τρόμο, η δολοφονική επίθεση προκάλεσε οργή που με τη σειρά της έσκαψε το χαράκωμα της ποινικής δίωξης κατά των νεοναζί της Χρυσής Αυγής, που επί δεκαετίες εγκληματούσαν ατιμώρητοι.

 Η μάχη που δίνουν τα θύματα, οι οικογένειές τους, οι μάρτυρες κατηγορίας, οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής είναι συνέχεια της μάχης που έδωσε το αντιφασιστικό κίνημα στο δρόμο όλα τα προηγούμενα χρόνια. Όμως, το αποτέλεσμα αυτής της δικαστικής μάχης θα κριθεί τελικά από τον κοινωνικό και πολιτικό συσχετισμό έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου: η ζωτικότητα του κινήματος τη στιγμή της απόφασης θα είναι ο κρισιμότερος παράγοντας στον συλλογικό νου της δικαστικής και της κρατικής εξουσίας, πολύ πιο κρίσιμος ακόμα και από το συντριπτικό ανακριτικό υλικό που αποδεικνύει πέραν κάθε αμφιβολίας την ενοχή των ναζί συμμοριτών. Το διακύβευμα αυτής της μάχης δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Το έγκλημα Ματεότι, εκδόσεις Mondadori-Φυτράκη, στη σειρά “Τα φοβερά ντοκουμέντα”.
• Γκέοργκ Σόιερ, Σύντροφος Μουσολίνι, Ρίζες και Δρόμοι του πρωτογενούς φασισμού, Φιλίστωρ, Αθήνα 1999, σελ. 123-132.
• Γιάννης Βούλτεψης, Υπόθεση Λαμπράκη, τόμος Α’ (Η Μάχη – Θεσσαλονίκη 1963) και τόμος Β’ (1963-1967), εκδόσεις Αλκυών.
• Στράτος Ν. Δορδανάς, Η γερμανική στολή στη ναφθαλίνη – Επιβιώσεις του Δοσιλογισμού στη Μακεδονία, 1945-1974, Εστία, Αθήνα 2011, σελ. 285-351.
• Πρωτοβουλία για την Πολιτική Αγωγη του Αντιφασιστικού Κινήματος, Η ναζιστική εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή, JailGoldenDawn, Αθήνα 2015.
• Υπόμνημα της “Πολιτικής Αγωγής του Αντιφασιστικού Κινήματος” για τη Δίκη της Χρυσής Αυγής,Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2015.

jailgoldendawn.com