Η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα

Πρωτομαγιά του 1890, ιδρύθηκε στην Αθήνα ο «Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος», με πρωτοβουλία του τότε 25χρονου φοιτητή του Πολυτεχνείου Σταύρου Καλλέργη.

Μέσα σε εξαιρετικές δύσκολες συνθήκες για τη χώρα μας και τον ελληνικό λαό, τις οποίες βιώνουν με επώδυνο τρόπο οι εργαζόμενοι, πραγματοποιούνται οι φετινές εκδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Πρωτομαγιά του 1890, ιδρύθηκε στην Αθήνα ο «Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος», με πρωτοβουλία του τότε 25χρονου φοιτητή του Πολυτεχνείου Σταύρου Καλλέργη. Είχαν προηγηθεί και άλλες κινήσεις σοσιαλιστικού προσανατολισμού στην Ελλάδα (όπως του Π. Πανά, που το 1876 έβγαλε την εφημερίδα «Εργάτης»), όμως αυτός ήταν« ο πρώτος σοσιαλιστικός σύλλογος εν Ελλάδι και Τουρκία με καθαρόν και απευθείας σοσιαλιστικόν πρόγραμμα», γράφει ο ίδιος ο ιδρυτής του, πατέρας του μεγάλου ηθοποιού μας Λυκούργου Καλλέργη, πρώην βουλευτή του ΚΚΕ, που έφυγε από τη ζωή, «πλήρης ημερών», το 2011.

Στο άμεσο πρόγραμμα του συλλόγου, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: «Πας πολίτης έχει δικαίωμα υπάρξεως, Φορολογία ανάλογος του κεφαλαίου και της ιδιοκτησίας εκάστου, Κατάργησις της προσωπικής κρατήσεως δια χρέη, Αποκέντρωσις των εξουσιών- ανεξαρτησία των Δήμων».

Πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου ήταν και η οργάνωση της πρώτης Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, 

Στις 2 Μαΐου 1893, μπροστά στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με συμμετοχή περίπου δύο χιλιάδων ατόμων.

Όμως, υπήρχαν και άλλες σοσιαλιστικές κινήσεις και το αίτημα ενωτικού εορτασμού της Πρωτομαγιάς υπήρχε και τότε, στο οποίο ανταποκρίθηκε ο Καλλέργης αναλαμβάνοντας τη σχετική πρωτοβουλία.

Έτσι, η δεύτερη Πρωτομαγιά του 1894, που έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ήταν ενωτική και πολύ πιο μαζική από την πρώτη, συγκεντρώνοντας 6000 κόσμο με ομιλητές τους Πλάτωνα Δρακούλη και Σταύρο Καλλέργη.

Το δε ψήφισμα ήταν πληρέστερο από εκείνο της πρώτης Πρωτομαγιάς, αναφέροντας τα ακόλουθα αιτήματα:

α/ Την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ΄όλην την ημέραν και οι εργάται ν΄αναπαύωνται.

β/ Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και ν΄απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.

γ/ Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.

δ/ Να καταργηθώσιν οι θανατικαί εκτελέσεις

ε/ Να καταργηθή η δια χρέη προσωπική κράτησις.

Μια ένδειξη για την απήχηση των πρώτων σοσιαλιστών προκύπτει από τη γεωγραφική εξάπλωση των συνδρομητών της εφημερίδας «Σοσιαλιστής» που εξέδιδε ο Καλλέργης (5 Ιουνίου 1890, το πρώτο φύλλο). Γράφει ο «Σοσιαλιστής» του Φεβρουάριου 1893:

«Φύλλα της εφημερίδας «Σοσιαλιστής» αποστέλλονται εις 2.189 πρόσωπα ως εξής:

Εν Ελλάδι - Αθήναις 743, Πύργω Ηλείας και τα περίχωρα 390, Πάτρας και Περίχωρα 223, Πειραιϊ 124, Σύρου 80, Λαυρίω 53, Κέρκυρα 50, Ζακύνθω 42, Χαλκίδι 32, Καλάμαις 30, Τριπόλει 30, Ναυπλίω 29, Αιγίω 27, Κεφαλληνία 25, Λαρίσση 23, Άνδρω 20, Κορίνθω 17, Βόλω 14, Ισθμία 7, Τήνω 6, Μεσολογγίω 5, Αιτωλικώ 2, εις διάφορα μέρη Στερεάς 20, εις διάφορα μέρη Κυκλάδων 10, εν όλω 1933.

Εν τω εξωτερικώ - Εν Ρεθύμνω Κρήτης 50, Ηρακλείω 25, Χανίοις 18, Σμύρνη 13, Αλεξάνδρεια 13, Κωνσταντινουπόλει 9, Θεσσαλονίκη 8, Καϊρω 8, Γαλλία 23, Αγγλία 14, Γερμανία 11, Αμερική 18, Ιταλία 11, Ρωμανία 16, Ελβετία 7, Ισπανία 4, Αυστρία 8, Βουλγαρία 4, Χίω 3, Πρέβεζα 2, Αυστραλία 2, εν όλω 250».

Η συνέχεια ήταν ανοδική. Οι συνθήκες της φτώχειας, της υπερχρέωσης και της ξένης εξάρτησης της χώρας μας ευνοούσαν την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, που είχε στο πρόγραμμά του και αιτήματα των ακτημόνων αγροτών.

Στον 21ο αιώνα, το διεθνές εργατικό κίνημα είναι αντιμέτωπο με εντελώς διαφορετικές πραγματικότητες, που πηγάζουν από την νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Στις αναπτυγμένες χώρες, το κίνημα έχει παρουσιάσει σημαντική κάμψη, τα συνδικάτα έχουν αποδυναμωθεί, όπως συμβαίνει στη Βρετανία, μία από τις κοιτίδες του εργατικού κινήματος. Η μεγάλη πρόκληση σήμερα, είναι η αναδιοργάνωση του συνδικαλιστικού κινήματος, μέσω της αναζήτησης νέων μορφών οργάνωσης και αποτελεσματικής δράσης. Η αναγέννησή του είναι επείγουσα, δεν μπορεί να καθυστερήσει άλλο.