΄Aλλο Eβραίοι, άλλο Σιωνιστές

H εβραϊκή σοσιαλιστική φρουρά άμυνας στην Οδησσό του 1903

Ο σιωνισμός είναι πολιτικό κίνημα που διαμορφώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η κεντρική του ιδέα ήταν πως η μοναδική εναλλακτική λύση που είχαν οι Εβραίοι απέναντι στον αντισημιτισμό των κοινωνιών που ζούσαν, ήταν η ίδρυση του δικού τους κράτους. Σύντομα η «εβραϊκή πατρίδα» εντοπίστηκε στην Παλαιστίνη. Από τις αρχές του 20ου αιώνα ξεκίνησε η προσπάθεια εποικισμού της Παλαιστίνης.

Για τον Θίοντορ Χερτζλ, τον «πατέρα» του σιωνισμού, η Παλαιστίνη ήταν μια «γη χωρίς λαό» που θα την κατοικούσε ένας «λαός δίχως γη». Βέβαια, η Παλαιστίνη κάθε άλλο παρά ακατοίκητη ήταν. Σ» αυτήν κατοικούσαν επί αιώνες Άραβες, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, δίπλα σε Εβραίους. Από την αρχή το σιωνιστικό σχέδιο στηριζόταν στο διώξιμο των αραβικών πληθυσμών από τη γη τους. Και το σιωνιστικό κίνημα προσπαθούσε να κερδίσει την υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής στη δημιουργία του κράτους του. Ηταν η εποχή της αποικιοκρατίας και ο σιωνισμός αντανακλούσε την ιδεολογία της. Ετσι για τον Χερτζλ το κράτος αυτό θα ήταν «ο προμαχώνας της Ευρώπης απέναντι στην Ασία και ένα προκεχωρημένο φυλάκιο του πολιτισμού απέναντι στη βαρβαρότητα».

Παλαιστίνη

Ωστόσο, μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το σιωνιστικό κίνημα, με όλες τις εκδοχές του, δεν είχε κατορθώσει να αποκτήσει την υποστήριξη της πλειοψηφίας των Εβραίων στην Ευρώπη. Ανάμεσα στο 1880 και το 1929, περίπου τέσσερα εκατομμύρια Εβραίοι μετανάστευσαν από την Ευρώπη. Η φτώχεια και ο αντισημιτισμός που στη Τσαρική Αυτοκρατορία ήταν επίσημη κρατική πολιτική- ήταν οι αιτίες που έδιωχναν όλα αυτά τα εκατομμύρια. Κι όμως, η συντριπτική πλειοψηφία τους δεν αναζήτησε καταφύγιο στην Παλαιστίνη. Περισσότερα από τρία εκατομμύρια πήγαν στις ΗΠΑ.

Ιδιαίτερα στους φτωχούς μαστόρους και τους εργάτες το σιωνιστικό κίνημα συναντούσε μεγάλη αντίσταση από την αντισιωνιστική, σοσιαλιστική αριστερά της εποχής. Αυτή η αριστερά υποστήριζε ότι τα συμφέροντα των εβραίων εργατών είναι δεμένα με τον αγώνα όλης της εργατικής τάξης ενάντια στα αφεντικά και ότι τα εκκλήσεις των σιωνιστών για μετανάστευση στη Παλαιστίνη είναι λιποταξία από τη πάλη ενάντια στον αντισημιτισμό.

Η «Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία» η θρυλική Φεντερασιόν ιδρύθηκε το 1909 στη Θεσσαλονίκη και διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στην ίδρυση του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ το 1918. Τη πρωτοβουλία για την ίδρυση αυτής της οργάνωσης την είχαν εβραίοι σοσιαλιστές γύρω από τον Αβραάμ Μπεναρόγια και εβραίοι αγωνιστές συνέχιζαν να παίζουν κεντρικό ρόλο στην οργάνωση και τα επόμενα χρόνια.

Η «Φεντερασιόν» προσπαθούσε να αποκρούσει την επιρροή των σιωνιστικών οργανώσεων στην εβραϊκή εργατική τάξη της πόλης, ακόμα και οργανώνοντας συζητήσεις αντιπαράθεσης με γνωστά στελέχη του όπως τον μετέπειτα πρόεδρο του Ισραήλ Μπεν Γκουριόν. Αλλωστε, ένα από τα πρώτα κείμενα που δημοσίευσε ο Α. Μπεναρόγια το 1908 πριν εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη- ήταν το «Εβραϊκό Ζήτημα και η Σοσιαλδημοκρατία» στο οποίο απέρριπτε ρητά το σιωνισμό.

Όμως, το σημαντικότερο παράδειγμα για τη δράση αυτής της διεθνιστικής εβραϊκής αριστεράς το δίνει η «Μπουντ» (Γενική Ένωση Εβραίων Εργατών) στην Πολωνία. Σήμερα, η «Μπουντ» είναι μια ξεχασμένη οργάνωση, που το πολύ να είναι γνωστή σε κάποιους παλιότερους αριστερούς για την ανελέητη κριτική που της είχαν ασκήσει ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι. Πέρα από αυτή τη διαμάχη, στην οποία το δίκιο το είχε ο Λένιν, η «Μπουντ» ποτέ δεν υπέκυψε στον σιωνισμό.

Στη δεκαετία του «20 και του «30 η Πολωνία είχε τη πολυπληθέστερη εβραϊκή κοινότητα στο κόσμο. Η «Μπουντ» είχε χιλιάδες μέλη και μια τεράστια εκλογική επιρροή. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβρη του 1938 και τον Γενάρη του 1939 έγιναν δημοτικές εκλογές στη Βαρσοβία, το Λοτζ, τη Κρακοβία, τη Βίλνα, το Λβοβ και άλλες πόλεις. Η Μπουντ πήρε το 70% των ψήφων στις εβραϊκές περιφέρειες. Στη Βαρσοβία κέρδισε τις 17 από τις 20 έδρες ενώ οι σιωνιστές μόνο μία έδρα.

Η «Μπουντ» οργάνωνε μαζί με την πολωνική αριστερά, ιδιαίτερα το Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, την αντίσταση ενάντια στις εθνικιστικές, αντισημιτικές οργανώσεις της πολωνικής δεξιάς που έκαναν πογκρόμ ενάντια στους εβραίους. Το Μάρτη του 1936 έγινε γενική απεργία σε απάντηση ενός αντισημιτικού πογκρόμ στη πόλη Πρζιτικ. Ο Μ. Μπογκντάνσκι ένας βετεράνος της Μπουντ στα απομνημονεύματά του θυμάται τους γιορτασμούς της Πρωτομαγιάς στο Λοτζ «όπου διαδήλωναν 150.000 μέχρι και 200.000 εργάτες. Γύρω στους 10.000 εβραίοι εργάτες συμμετείχαν στη τελική συγκέντρωση. Ο ομιλητής της Μπουντ μιλούσε στα γίντις ?αυτό ήταν κάτι πολύ σημαντικό για μας. Οι μη-εβραίοι εργάτες άκουγαν υπομονετικά μέχρι το τέλος της ομιλίας, χωρίς να καταλαβαίνουν ούτε λέξη».

Kλισέ

Στα μέσα της δεκαετίας του «30, ο Ζεβ Γιαμποτίνσκι εγκαταστάθηκε στην Πολωνία. Ηταν ο ηγέτης της «ρεβιζιονιστικής» πτέρυγας του σιωνιστικού κινήματος, της ανοιχτά ακροδεξιάς και ρατσιστικής του τάσης. Στις περιοδείες που έκανε για να προπαγανδίσει την «έξοδο» των Εβραίων στη Παλαιστίνη, συνάντησε την έντονη αντίδραση της Μπουντ, που τον κατηγόρησε ότι αναπαράγει όλα τα κλισέ του αντισημιτισμού. «Εμείς οι Μπουντιστές θέλουμε να ξηλώσουμε το υπάρχον οικονομικό καθεστώς και να δείξουμε στις εβραϊκές μάζες πώς μια νέα κοινωνία μπορεί να χτιστεί μόνο με αγώνα και όχι με τη φυγή. Συνδέουμε την ουσία της ζωής των εβραϊκών μαζών με αυτή όλης της ανθρωπότητας» έγραφε στο μανιφέστο της τον Φλεβάρη του 1937.

Η Μπουντ έμελε να παίξει κεντρικό ρόλο στην εξέγερση του εβραϊκού γκέτο της Βαρσοβίας την άνοιξη του 1943, όταν οι ναζί αποφάσισαν να οδηγήσουν τους εναπομείναντες σ’ αυτό Εβραίους στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα. Η Μπουντ είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στη συγκρότηση της ΖΟΒ (της Εβραϊκής Μαχητικής Οργάνωσης) που αντιστάθηκε ένοπλα στην επίθεση. Η τελική μάχη ξεκίνησε στις 18 Απρίλη, όταν φάλαγγες των SS μπήκαν στη κεντρική περιοχή του γκέτο.

Οι μαχητές της εβραϊκής αντίστασης, πάλεψαν με τους πάνοπλους ναζί επί βδομάδες, οπλισμένοι με μερικά ντουφέκια, μολότοφ και αυτοσχέδιες βόμβες. Οι ναζί έπρεπε να κάψουν μέχρι τέλους μια γειτονιά για να την «καταλάβουν» και οι μάχες συνεχίζονταν από τους υπονόμους τη νύχτα.

Ο Μάρεκ Εντελμαν ήταν ο μοναδικός επιζών της πενταμελούς διοίκησης της ΖΟΒ και στέλεχος της Μπουντ. Στη συγκλονιστική του μαρτυρία «Ghetto Fights» (Το Γκέτο Πολεμάει) περιγράφει πως οι μαχητές τίμησαν την Εργατική Πρωτομαγιά:

«Τη Πρωτομαγιά η Διοίκηση αποφάσισε να οργανώσει μια «εορταστική» δράση. Κάμποσες ομάδες μάχης στάλθηκαν να «πελεκήσουν» όσο το δυνατό περισσότερους ναζί. Το απόγευμα έγιναν συγκεντρώσεις για τη Πρωτομαγιά. Στους παρτιζάνους μίλησαν σύντομα κάποιοι ομιλητές και τραγουδήσαμε τη «Διεθνή».

Όλος ο κόσμος, γνωρίζαμε, γιόρταζε εκείνη τη μέρα τη Πρωτομαγιά και παντού ακούγονταν λόγια γεμάτα δύναμη και νόημα. Όμως ποτέ άλλοτε η «Διεθνής» δεν είχε ακουστεί σε τόσο τραγικές συνθήκες, σε ένα μέρος όπου είχε χαθεί και εξακολουθούσε να χάνεται ένα ολόκληρο έθνος. Η μουσική και οι στίχοι του τραγουδιού αντιλαλούσαν στα καπνισμένα ερείπια και αποτελούσαν, εκείνη την ιδιαίτερη στιγμή, την ένδειξη ότι η Σοσιαλιστική Νεολαία εξακολουθούσε να πολεμάει στο Γκέτο και δεν εγκατέλειπε τα ιδανικά της ούτε μπροστά στο θάνατο».

Το Ολοκαύτωμα άλλαξε τη κατάσταση. Εκατομμύρια Εβραίοι από όλη την Ευρώπη εξοντώθηκαν στα «εργοστάσια θανάτου» των ναζί, στα στρατόπεδα εξόντωσης όπως το Αουσβιτς. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος δεν υπήρχε κυριολεκτικά Εβραίος που να μην είχε θύματα από την ευρύτερη οικογένειά του σε αυτή την εφιαλτική σφαγή. Για πάρα πολλούς επιζώντες η μόνη επιλογή ήταν να κατευθυνθούν προς τη Παλαιστίνη. Έτσι κι αλλιώς οι κυβερνήσεις των «Συμμάχων» πέρα από τις φράσεις οδύνης για το Ολοκαύτωμα ήταν πολύ τσιγγούνικες στην επανεγκατάσταση τους στην Ευρώπη. Μετά το Ολοκαύτωμα τα επιχειρήματα του σιωνιστικού κινήματος φαινόταν να επιβεβαιώνονται από την τραγική εμπειρία.

Ο Λέον Τρότσκι σε ένα από τα τελευταία του κείμενα το 1940, λίγο πριν τη δολοφονία του εξηγούσε ότι «ο καπιταλισμός στην εποχή της ακμής του έβγαλε τον εβραϊκό λαό από τα γκέτο και τον χρησιμοποίησε για την εμπορική του επέκταση. Σήμερα, η παρακμάζουσα καπιταλιστική κοινωνία ξεζουμίζει τον εβραϊκό λαό από κάθε πόρο του σώματός του». Προειδοποιούσε επίσης για την αντιδραστική φύση του σιωνισμού «η εξέλιξη των πολεμικών γεγονότων μπορεί να μεταμορφώσει την Παλαιστίνη σε μια αιμάτινη παγίδα για τους Εβραίους». Πράγματι, ο ιμπεριαλισμός χρησιμοποίησε το Ισραήλ για την αιματοβαμμένη κυριαρχία του στη Μέση Ανατολή.

του Λέανδρου Μπόλαρη

-http://www.kar.org.gr/