«Έφυγε» ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ

Dušan Makavejev 13 Οκτωβρίου 1932 -  25 Ιανουαρίου 2019

«Έφυγε» ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ, ένας από τους πραγματικά αληθινούς αναρχικούς του σύγχρονου κινηματογράφου, ο πιο σημαντικός ίσως σκηνοθέτης του νέου γιουγκοσλάβικου κινηματογράφου, πριν τον Εμίρ Κουστουρίτσα.

 Γεννημένος στο Βελιγράδι το 1932 ο Ντούσαν Μακαβέγιεφ βίωσε την γερμανική κατοχή και αγάπησε από νωρίς το σινεμά κάνοντας την πρώτη του μικρού μήκους ταινία όσο σπούδαζε ακόμη ψυχολογία. Η ανατρεπτική του διάθεση απέναντι στο σινεμά την πολιτική και την σεξουαλικότητα έγινε σαφής από πολύ νωρίς όταν σε μια από τις πρώτες μικρού μήκους ταινίες του, το «Μην Πιστεύεις σε Μνημεία» του 1958, οι λογοκριτές βρήκαν μια σκηνή αποπλάνησης ανάμεσα σε μια γυναίκα κι ένα άγαλμα τόσο ερωτική που απαγόρευσαν ολοκληρωτικά την προβολή της ταινίας.

Η πολιτική, ο μαρξισμός, η σεξουαλικότητα, ο φροϋδισμός και γενικότερα η ανθρώπινη συμπεριφορά, αλλά και οι θεωρίες του Βίλχελμ Ράιχ (όπως τις ανέπτυξε ιδιαίτερα στην αριστουργηματική ταινία του «Τα μυστήρια του οργανισμού»), είναι θέματα που επανεμφανίζονται στις ταινίες του, με ένα στιλ που αναμιγνύει με δεξιοτεχνία και φαντασία το μαύρο χιούμορ με το σαρκασμό.

Οι ιδεολογικές του τοποθετήσεις θα τον αναγκάσουν πρόωρα να εγκαταλείψει την πατρίδα του και ν’ αναζητήσει αλλού την υποστήριξη για να γυρίσει τις υπόλοιπες (λιγοστές δυστυχώς) ταινίες του: «Σουίτ Μούβι» (1974), μια το ίδιο "τολμηρή" με «Τα μυστήρια του οργανισμού» ταινία, με υπόκρουση τη θαυμάσια μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Χρησιμοποιώντας τον τρόπο του «κολάζ»,ο Μακαβέγιεφ παρατάσσει σκηνές στις ταινίες του, που επιφανειακά φαίνονται ασύνδετες και άσχετες αλλά που τελικά αποδεικνύεται να έχουν μια βαθύτερη και πραγματικά συγκλονιστική σχέση, με τον τρόπο που το επιδίωκαν οι σουρεαλιστές.

Με μια αληθινά μπρεχτική μέθοδο, ο Μακαβέγιεφ αναλύει και παρουσιάζει στον θεατή, για να κρίνει μόνος του, το καθένα από τα θέματά του, χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο του κολάζ, μέθοδο που δεν περιορίζεται μόνο στην εικόνα, αλλά επεκτείνεται και στην ηχητική πλευρά, ιδιαίτερα στη χρησιμοποίηση της μουσικής.

Την επόμενη, προτελευταία του ταινία του, την πολιτική φάρσα «Μανιφέστο» (1988) ο Μακαβέγιεβ θα γυρίσει στη Γιουγκοσλαβία, ενώ την τελευταία του ταινία, «Ο γορίλας κάνει μπάνιο το μεσημέρι» (1993), πολιτική σάτιρα, γύρω από τις περιπέτειες ενός Ρώσου στρατιώτη στο Βερολίνο, ο σκηνοθέτης στράφηκε στη Γερμανία. Ενδιάμεσα, και για ένα μεγάλο διάστημα, θα διδάσκει σκηνοθεσία σε αμερικανικά πανεπιστήμια.