Περί εθελοδουλείας: Ετιέν ντε Λα Μποεσί

«Είναι απίστευτο το πως, μόλις ο άνθρωπος γίνει υπήκοος, ταχέως,ξεχνά τόσο ολοκληρωτικά την προηγούμενη ελευθερία του, ώστε πολύ δύσκολα ξεσηκώνεται για να την ξαναποκτήσει, υπακούωντας τόσο εύκολα και με τόση προθυμία στα λεγόμενα του ενός ηγέτη, κι έτσι παρατηρούμε μια κατάσταση όπου αυτός ο άνθρωπος δεν έχει χάσει τόσο την ελευθερία του όσο έχει κερδίσει τη σκλαβιά του…»

«Ας παραδεχτούμε συνεπώς ότι όλα εκείνα τα πράγματα στα οποία έχει εκπαιδευτεί και συνηθίσει ο άνθρωπος του φαίνονται φυσικά, και μόνο ο,τι είναι πραγματικά εγγενές σ” αυτόν το λαμβάνει με την αρχική του, μη εκπαιδευμένη, ατομικότητα. Συνεπώς, το έθιμο γίνεται η πρώτη αιτία για την εθελοδουλεία. Οι άνθρωποι είναι σαν τα όμορφα άλογα κούρσας που ενώ στην αρχή δαγκώνουν το χαλινό, αργότερα τους αρέσει, και δεν δέχονται τη σέλα, αν και λίγο μετά μαθαίνουν να χαίρονται όταν τους βάζουν τα χάμουρα και καμαρώνουν υπερήφνα κάτω από τα στολίδια τους. Παρομοίως οι άνθρωποι μεγαλώνουν συνηθίζοντας την ιδέα ότι ανέκαθεν ήταν υποταγμένοι και οι πατεράδες τους ζούσαν με τον ίδιο τρόπο. Θα πιστέψουν ότι είναι υποχρεωμένοι να υποφέρουν αυτό το κακό και θα πείσουν τους εαυτούς τους μέσω παραδειγμάτων της μίμησης των άλλων, δίνοντας κύρος τελικώς σ” εκείνους που τους διατάζουν μέσω ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, βασισμένοι στην ιδέα ότι έτσι συνέβαινε πάντα.

Υπάρχουν πάντα κάποιοι, περισσότερο προικισμένοι από άλλους, που αισθάνονται το βάρος του ζυγού και δεν μπορούν να κρατηθούν να μην προσπαθήσουν να τον αποτινάξουν: αυτοί είναι οι άνθρωποι που ποτέ δεν δαμάζονται κάτω από το ζυγό και οι οποίοι πάντοτε, όπως ο Οδυσσέας σε γη και θάμασσα αναζτούσε σταθερά τον καπνό της καμινάδας του, δεν μπορούν να εμποδίσουν τους εαυτούς τους από το να ψάχνουν για τα φυσικά τους προνόμια και από το θα θυμούνται τους προγόνους και τις πρότερες συνήθειές τους. Αυτοί είναι στην πραγματικότητα οι άνθρωποι οι οποίοι έχοντας καθαρό μυαλό και πνεύμα που βλέπει μακριά, δεν ικανοποιούνται όπως η κτηνώδης μάζα, να βλέπουν μόνο ο,τι βρίσκεται μπροστά στα πόδια τους, αλλά μάλλον κοιτούν γύρω τους, πίσω και πριν, και ακόμη φέρνουν στη μνήμη τους πράγματα του παρελθόντος προκειμένου να κρίνουν εκείνα του μέλλοντος, και συγκρίνουν και τα δυο με την τωρινή τους κατάσταση. Είναι αυτοί που έχοντας απο τη φύση καλά μυαλά, τα εκπαίδευσαν περαιτέρω μέσω της μελέτης και της μάθησης. Ακόμη και αν η ελευθερία είχε εντελώς χαθεί από τη γη, τέτοιοι άνθρωποι θα την εφεύρισκαν. Γι αυτούς οι σκλαβιά δεν έχει χάρες, αδιάφορο πόσο καλά μεταμφιέζεται. «

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πραγματεία περί εθελοδουλείας» , εκδόσεις ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ, μετάφραση Παναγιώτης Καλαμαράς