Guernica

Οι Γερμανοί αξιωματούχοι κοίταξαν με απέχθεια τόν πίνακα ''Γκερνίκα" του Πικάσο,και τον ρώτησαν "Εσείς το κάνατε αυτό;'',Ο Πικάσο απάντησε "όχι εσείς το κάνατε".

Η Βάσκικη Πόλη Γκερνίκα (Γκουέρνικα είχε επικρατήσει διεθνώς. Στην Εουσκέρα, τη γλώσσα των Βάσκων, η προφορά της λέξης Γκουέρνικα είναι Γκερνίκα και ο ίδιος ο Πικάσο την έλεγε έτσι. Ετσι πλέον το Γκουέρνικα έχει ξαναδώσει τη θέση του στο Γκερνίκα) που εν μέσω ισπανικού εμφυλίου ελεγχόταν από τις δημοκρατικές δυνάμεις (αναρχικοί, κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες), βομβαρδίστηκε από τη γερμανική και ιταλική αεροπορία ως υποστήριξη στον Ισπανό εθνικιστή στρατηγό Φρανσίσκο Φράνκο. Ο πίνακας του Πάμπλο Πικάσο, αν και πίνακας αφηρημένης ζωγραφικής, θεωρήθηκε ότι απόδωσε την απερίγραπτη φρίκη με ρεαλιστική ακρίβεια.

Στην Guernica λοιπόν, κατά κοινή ομολογία "το σημαντικότερο έργο του αιώνα μας", ο Picasso απεικονίζει για πρώτη και μοναδική φορά ένα ιστορικό γεγονός, χωρίς όμως διηγηματικά μέσα και συγκεκριμένες παραπομπές που να εξυπηρετούν την ταύτιση. Σ' αυτό άλλωστε οφείλεται, ως ένα σημείο, η πολλαπλότητα και συχνά η αντιφατικότητα των ερμηνειών που επιχειρεί να δώσει η πραγματικά ανεξάντλητη βιβλιογραφία στα επιμέρους εικονιζόμενα θέματα. Ας μείνουμε μόνο στις πιο βασικές:

Ο ταύρος, - μια από τις κρίσιμες σταθερές στη ζωγραφική του Picasso-, με την ακινησία και τη βεβαιότητα του κτήνους, είναι κατά περίπτωση ο νέος θριαμβευτής, ο φασισμός, το τοτέμ της Ισπανίας, η Γαλλία που δεν βοηθά τους δημοκρατικούς ή ακόμη το βόδι στο σπήλαιο της Βηθλεέμ.

Το άλογο είναι ο βασανισμένος ισπανικός λαός, το όπλο του πεσμένου ιππότη, ο φασισμός που εξοντώνεται, η κοσμική διατύπωση του συμβόλου του Πάθους.

Ο νεκρός πολεμιστής είναι το θύμα του αλόγου- Franco, το τέλος της εποχής των ιπποτών, κομμάτια ενός αγάλματος που συμβολίζουν τον κατεστραμμένο πολιτισμό, ο νεκρός Ιωσήφ.

Η λάμπα είναι ήλιος ή βόμβα. Με δεδομένη την αντίθεση του Picasso σε όσους καπηλεύονταν τη θρησκεία, η θρησκευτική ερμηνεία δεν μπορεί να προχωρήσει πολύ. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η παραπομπή που κάνει στην Αποκάλυψη ο Michel Leiriw.

Σύμφωνα μ' αυτή, το άλογο βασίζεται σ' εικείνο με τη βαβυλωνιακή πόρνη στην εικονογραφηση της Αποκάλυψης με μικρογραφίες από τον Seu d' Urgell. Το άλογο εκεί καλύπτεται από ένα είδος γραμμάτων και είναι γνωστό ότι ο Picasso, στις προκαταρκτικές μελέτες για το δικό του χρησιμοποίησε κομμένες εφημερίδες.

Αν ωστόσο υπήρξε κάποια πρόθεση του καλλιτέχνη να αναφερθεί στη χριστιανική εικονογραφία, αυτή θα πρέπει να αναζητηθεί κυρίως στη μητέρα- παιδί (Pieta), στο νεκρό πολεμιστή (Εσταυρωμένος μετά την Αποκαθήλωση), στην τριμερή διάταξη της σύνθεσης και στη λειτουργία του τριγώνου.